Nobody gets hurt!

No wanpela kisim baggarup (Pidgin vertaling)

Dit is de slogan van het gas project. Onlangs vierden wij het heugelijke feit dat er maar liefst 10.000.000 manuren gewerkt zijn zonder een zo geheten "lost time injury". Een barbecue en een presentje voor alle werknemers. Veilig werken in gecontroleerde omstandigheden is belangrijk. In de afgelopen 100 jaar is de aandacht voor de werknemer aanzienlijk verbeterd. De stoflongen bij mijnwerkers, asbest gerelateerde ziekten en andere beroepsmatige aandoeningen hebben niet alleen geleid tot meer aandacht voor de gezondheid van werknemers maar zelfs tot een apart medisch specialisme: de bedrijfsgeneeskunde. De vooruitgang lijkt helaas zijn hoogte punt te hebben gepasseerd. Niemand mag gewond raken, niet omdat het zielig is voor de werknemer of de personen die van zijn of haar inkomen afhankelijk zijn nee er mag niets gebeuren omdat anders de verzekeringspremies te hoog worden. En behalve die verzekeringspremies moet er ook vooral niet het idee rijzen dat een bedrijf onveilig te werk gaat. Slechte PR betekent minder investeringen en dus minder winst. Dit moet koste wat kost voorkomen worden.

Alle werknemers krijgen Personal Protective Equipment (PPE): een helm, veiligheidsschoenen, veiligheidsbril, oorbescherming, handschoenen etc. Er worden trainingen gegeven in veilig werken, een belangrijk en goed principe. Maar als dit systeem faalt of te duur is wordt het eenvoudig weg afgekocht. Er bestaat een uitgebreid premie systeem voor het belonen van veilig werken: geen verwondingen betekent meer bonus voor de chefs en supervisors niet voor de uitvoerende werklieden. Die worden zoet gehouden met een barbecue en een cadeautje. Falen alle veiligheidsmaatregelen dan wordt het dus zaak om een incident kunstmatig buiten de boeken te houden ter behoud van de bonus. Als iemand tijdens het werk gewond raakt wordt er als eerste een drugs en alcohol test gedaan. Is de test positief dan volgt onmiddellijk ontslag en hoeft een eventueel medische behandeling niet geregistreerd. De dokter kan zijn gang gaan en behandelen zoals hij nodig acht. Is de test negatief dan hangt het van de medische behandeling en opgelegde werkrestricties af of het ongeval "recordable" is. Er bestaat een zogenaamde "regenboog kaart" volgens welke de verwonding geclassificeerd wordt. Wordt er slechts een pleister geplakt of een verband aangelegd dan betreft het een "fist aid case". Dit heeft geen consequenties voor het bonus systeem en is om die reden dus niet erg. Worden er echter hechtingen geplaatst of medicijnen op recept gegeven dan is er sprake van een "Medical treatment" case. Wordt er een werk restrictie opgelegd door de dokter dan betreft het een "restricted work case". En kan er helemaal niet gewerkt worden voor een of enkele dagen (bv iemand moet geopereerd worden voor een gebroken ledemaat) dan betreft het een "lost time injury". Dit is het ergste soort incident dat het bedrijf kan overkomen. Het ontslaan van de werknemer voor behandeling is één oplossing voor het probleem. Ontkennen dat het tijdens het werk heeft plaats gevonden is een andere strategie waarbij men wel afhankelijk is van de medewerking van de werknemer. De dokter onder druk zetten om zijn behandeling te limiteren tot pleisters plakken en "over the counter medicatie" te adviseren is een optie die ook niet geschuwd wordt.

Elk wel denkend persoon kan van de regels op papier aflezen dat dit systeem totaal waanzinnig is. De behandeling van een letsel bepaalt lang niet altijd de ernst van de verwonding. Om belangenconflicten te vermijden tussen de werkgever, de dokter en de patiënt bestaat er in Nederland gelukkig al lang een gescheiden systeem voor curatieve geneeskunde en bedrijfsgeneeskunde. In veel andere Europese landen (bv. Frankrijk & België) is het nog gebruik om een briefje van de eigen (huis-)arts te vragen als rechtvaardiging voor verzuim op het werk.

De hele gedachte achter het "recordable injury" systeem is het minimaliseren van risico's en letsels in toekomst. Op zichzelf een goed streven. Naar aanleiding van elk ongeval moet er een analyse gemaakt worden en adviezen en maatregelen ter voorkoming in de toekomst. Ook wanneer het een meest triviaal ongeval of letsel betreft. Het basis principe is: alles is maakbaar en controleerbaar met materiële maatregelen en impulsen. De opzet op papier en de uitvoering van het systeem in de praktijk maakt de werkvloer echter uitermate gevaarlijk voor de (locale) werknemer.
Voorheen was er in de criteria voor letsel classificatie een regel opgenomen dat wanneer iemand een tetanus vaccinatie had gekregen (na een werk gerelateerd ongeval) er sprake was van een "medical treatment case". Dit leidde ertoe dat men de medici onder druk zette om tetanus vaccinaties achterwege te laten bij verwondingen (lees het reisverslag over tetanus in Congo voor informatie over deze ziekte). Door deze vaccinatie op te nemen in de First Aid classificering is het voor de werknemers een stuk veiliger geworden. De dokter kan zonder consequenties voor het bonus systeem preventieve geneeskunde bedrijven, is dat niet een briljante vondst!

De medicus in het project is vanwege het "classificeringsysteem" niet alleen een behandelaar maar tevens een scheidsrechter. Afhankelijk van zijn beslissing omtrent behandeling komt de veiligheidsmanager/het bedrijf in de problemen. De scheidsrechter wordt betaald door ditzelfde bedrijf en kan dus in geen enkel opzicht beschouwd worden als objectief of onpartijdig.
Een van de grootste ergernissen voor de dokter is niet zozeer het bestaan van dit ridicule systeem maar het papierwerk dat ermee gemoeid is. Voor elk werk gerelateerd geval moet een incident rapport worden opgemaakt en een werk restrictie formulier ingevuld gescand en opgestuurd naar diverse personen, ook als er geen werk restrictie is opgelegd. Aangezien men vaak met terugwerkende kracht een werknemer met een "medical treatment case" alsnog op papier ontslaat of vast stelt dat hij op verlof was en vrijwillig aan het werk, heb ik mij zoveel mogelijk gedistantieerd van dit hele circus. Men lijkt niet te begrijpen dat "evidence based medicine" en best medical practice het enige uitgangspunt is voor de behandeling van wie dan ook, onder elke omstandigheid. Daarna kan er met alle partijen gediscussieerd worden over de ernst van het letsel en mogelijke implicaties en advies voor het voorkomen ervan in de toekomst. Dit "poldermodel" is vele malen effectiever en veiliger dan het systeem van recordable injuries dat gebaseerd is op het principe van de maakbare samenleving en alleinshuld.

Een paar voorbeelden ter illustratie: er komt een kok de eerste hulp binnen gelopen. Hij heeft zich in zijn hand gesneden. Op de rug van de hand is een wond van enkele centimeters. Er zijn geen pezen, zenuwen of grote bloedvaten geraakt en het valt dus mee. Ik adviseer de Philipijnse dokter de wond te hechten omdat deze op die manier het snelste zal genezen. Is er sprake van een ernstige verwonding? Wat mij betreft niet: dit is een typisch letsel voor een kok, met name wanneer er veel wordt uitgebeend of in bevroren vlees gesneden. Kan het voorkomen worden: jazeker aan training ligt het niet de man is ervaren, hij heeft beschermende handschoenen van metaal of kevlar maar deze droeg hij duidelijk niet toen het gebeurde. Het werken met beschermende kleding is belangrijk maar iedereen die er mee werkt weet dat het ook beperkend kan zijn in sommige opzichten. Het werk kan bijvoorbeeld trager gaan en de chef had nu net de druk opgevoerd om de taak snel af te krijgen. Dan maar de handschoen uit, meer risico maar ook meer kans op snel gewenst resultaat.
Vlak nadat de kok de eerste hulp op kwam stormt er er een lijzige Afro-Amerikaanse dame achter hem aan. Zij is de hoogste baas op deze locatie. "Wat is er aan de hand" vraagt zij. Ik kijk haar vragend aan en snel voegt zij toe: ik ben natuurlijk in de eerste plaats bezorgd om de werknemer. Haar lange fijn gevormde neus groeit als die van Pinokkio. De "health manager" van de onderaannemer die hier het kamp runt danst ondertussen als een marionet om haar heen en verontschuldigt zich in elk opzicht voor de behandeling die reeds is ingezet. Het is een bizar tafereel en ik verwijt mijzelf achteraf dat ik de twee bezoekers niet direct de deur heb gewezen toen zij de eerste hulp binnen kwamen stormen. De enige zorg was persoonlijk gewin: het bonus systeem.
Omdat ik het geen discussie waard vind vul ik de hele papierwinkel niet in. De werknemer is behandeld zoals het hoort en de verwonding blijft buiten het recording systeem.
Een ander ongeval betreft een patiënt met een top-letsel van de middelvinger. De vinger kwam klem te zitten tussen een scharnierend ijzeren hekwerk en het topje ligt er bijna af. De huid flap hangt nog met een klein steeltje aan de vinger. Om de gemoederen in het gareel te houden is mij geadviseerd om de "health manager" van het bedrijf (die op dat moment niet ter plaatse is) te bellen en uitleg te geven over de voorgenomen "medische behandeling". We geven hem een verdoving aan de basis van de vinger en hechten het topje weer op zijn plek in de hoop dat het niet afsterft, meld ik door de telefoon. "Nee nee nee, geef hem geen verdoving klinkt het aan de andere kant van de lijn, geef hem wat paracetamol of zo voor de pijn en een vinger verbandje. Op het moment van dit voorval heb ik al enige bizarre ervaringen opgedaan en ben slechts matig verbaasd over dit belachelijke advies. Om de situatie op diplomatieke wijze op te lossen lieg ik dat de verdoving er al in zit en het kwaad dus al geschied is. Wanneer ik de telefoon ophang neem ik mijzelf voor in het vervolg alle conversaties op te nemen met mijn mobiele telefoon.

Het meest verwonderlijke is nog wel het feit dat iedereen op dit project en soortgelijke projecten over de wereld weet hoe er gesjoemeld wordt met de ongevallen registratie, maar willens en wetens het verstoppertje spel meespeelt. Een bedrijf dat zichzelf controleert op veiligheid en geen externe toetsing hoeft te ondergaan is per definitie ongeloofwaardig.
Normaal gesproken bestaat er een piramide van werk-ongevallen: aan de voet de "bijna ongevallen, daarboven de "eerste hulp" ongelukken, dan de gevallen die medische behandeling vergen, vervolgens de verloren werkuren ongevallen (de ongevallen die voor ziekenhuis behandeling moeten worden geëvacueerd) en helemaal aan de top de dodelijke ongevallen. In dit project lijkt de piramide op zijn kop te staan: er zijn 5 dodelijke ongevallen tot dus ver maar nauwelijks ongevallen van mindere ernst, ergens klopt de theorie dus niet met de praktijk, maar dat is wel vaker zo.
Ik ben absoluut niet van mening dat er in dit project systematisch onveilig gewerkt wordt er is voldoende beschermende kleding en training voor alle werknemers. Is er ruimte voor verbetering? Ja natuurlijk, maar niet altijd naar aanleiding van elk individueel ongeval. Er zullen bij dit soort constructie projecten altijd ongevallen zijn. En zeker op dit project waar noodzakelijkerwijs gewerkt wordt met een boel mensen die niet weten wanneer ze geboren zijn, nooit op schoenen hebben gelopen en nooit enige scholing hebben gehad.
Mijn bonus is niet direct afhankelijk van het aantal "recordable injuries" maar wanneer ik als een detective elk ongeval zou gaan analyseren en rapporteren dan zal mijn werkgever vrij snel onder druk worden gezet om mij over te plaatsen. Dat is al gebeurd met een van mijn jongere collega's die de scheidsrechter taak wat te serieus op zich nam.
Rest voor mij de vraag: ben ik nu zo naïef te denken dat we hier de wereld kunnen verbeteren door een Hollands polder model in te voeren, voor werk gerelateerde ongevallen, of moet ik gewoon accepteren dat het voor al onze premies en multinationals beter is om het verstoppertje spel mee te spelen?