De geschiedenis van de Congo van 1882 tot 2010
Door: Arend
Blijf op de hoogte en volg Arend
30 Juni 2010 | Congo, Democratische Republiek v, Mweso
"Nous devons être à la fois prudents, habiles et prompts à agir...(enfin de) nous procurer une part de ce magnifique gâteau africain". Leopold II
Eind negentiende eeuw zijn grote delen van de wereld reeds lang gekoloniseerd door verschillende West-Europese mogendheden. Afrika is echter slechts ten dele door deze grootmachten bezet. In het noorden twisten Engeland en Frankrijk al geruime tijd over Egypte of beter gezegd over het stroomgebied van de Nijl en natuurlijk het Suez kanaal. Verder zijn hoofdzakelijk de kustgebieden bezet, het binnenland is nagenoeg volledig onbekend. Tijdens de conferentie van Berlijn, die van 25 november 1884 tot 26 februari 1885 duurt, wordt op diplomatieke wijze het achterland van die kustgebieden opgedeeld. De conferentie is een gevolg van de langdurige interesse voor een kolonie van de Belgische koning Leopold, enkele Afrikaanse grensconflicten tussen Engels, Frans en Portugese kolonieën en de plotselinge kolonisatiedrang van de rijkskanselier Bismarck. Bij de opening van het congres beklemtoonde de kanselier de verantwoordelijke taak van de conferentie. Het ging er om Afrika open te leggen voor de weldaden van de beschaving in het algemeen en van de handel in het bijzonder. Hij wees er nog eens op dat de conferentie zich niet zou bezig houden met kwesties van soevereiniteit. In feite werd tijdens de 3 maanden durende conferentie in de achterkamertjes de Afrikaanse taart in stukken verdeeld. Het grootste stuk viel daarbij ten deel aan de filantropische koning Leopold, die - omdat er geen politieke steun in eigen land voor een kolonie was - als autonome partij fungeerde.
Sir Edward Malet, voorzitter van de Britse delegatie benadrukte dat de conferentie zich niet alleen moest concentreren op de handelsmogelijkheden, maar ook het welzijn van de inheemsen in het oog moest houden. Hij stelde daarom voor dat de invoer van schadelijke goederen als drank, geweren en buskruit in de Congo verboden zou worden. Dit voorstel werd echter niet aangenomen mede door hevig verzet van Duitsland en Nederland die grote hoeveelheden sterke drank naar West-Afrika exporteerden.
Koning Leopold profiteerde op handige wijze van de conflicten tussen Portugal, Engeland en Frankrijk. Dat deze kolonisatoren zelf minder geïnteresseerd waren in nieuwe kolonies had onder meer te maken met de vrees voor dure en verlieslijdende ambtelijke apparaten die nodig waren om een nieuw gebied onder koloniaal bestuur te krijgen. Om nog maar te zwijgen over de kosten van oorlogsvoering om de grenzen te handhaven.
Zonder op voorhand te weten hoeveel rijkdommen de Congo bezat, en nog steeds bezit, is het een bijzonder goede speculatie geweest van koning Leopold om juist in dit gebied te investeren. In de beginjaren van de Congo Vrijstaat ging het gehele koninklijk vermogen op aan de aanleg van een spoorlijn die van het huidige Kinshasa (toen Leopoldville) naar de dichtst bijzijnde havenplaats van de Congo delta liep. Het betreft zo´n 350 kilometer. Over dit traject tussen de monding in de Atlantische oceaan en het Stanley bassin bestaat de Congo rivier uit een serie grote watervallen waardoor zij daar onbevaarbaar is. Vanaf Kinshasa kan men echter ongehinderd meer dan 1500 kilometer landinwaarts varen tot aan de Stanley watervallen bij Kisangani en vele duizenden kilometers op verschillende grote zijtakken van de Congo rivier. Deze machtige levensader van het gigantische tropisch regenwoud is op sommige plekken meer dan 20 kilometer breed en bezit naar schatting een zesde van het mondiale hydro-elektrische potentiaal.
De aanleg van de spoorlijn werd geenszins op humanitaire wijze volbracht. Vele duizenden dwangarbeiders vonden hier de dood. Ondanks deze goedkope arbeidskrachten raakte het geld van de koning op en begon hij Congo obligaties uit te geven. Om goede sier bij het publiek te maken gaf hij op zeker moment zelfs een gang van het avondeten op om geld te besparen dat in de Congo geïnvesteerd kon worden. Uiteindelijk moest de op voorhand gemaakte overeenkomst dat de staat geen inmenging zou hebben in Leopolds Congo toch gebroken worden. De Belgische staat leende hem enkele miljoenen Belgische franken. Rubber werd uiteindelijk de redding voor al Leopolds investeringen. De vraag naar dit product groeide rond de eeuwwisseling gigantisch. De toepassing ervan in auto en fietsbanden maar ook bijvoorbeeld in de isolatie van elektriciteitsdraden en vele andere producten zorgden voor een ware rush op deze grondstof. Meest bekende beeld van deze tijd is dat van afgehakte handen van inboorlingen die de gestelde rubber quota niet hadden gehaald of om andere redenen gestraft dienden te worden. De rubber terreur in de Congo heeft volgens schattingen de bevolking met de helft gedecimeerd in de jaren 1890 tot 1910. Koning Leopold II die overigens nooit in de Congo geweest is, heeft naar schatting het equivalent van 1 miljard euro verdiend aan zijn investeringen.
Alhoewel in menig andere Afrikaanse kolonie de praktijken van dwangarbeid en martelingen niet anders waren dan in de Congo moest Leopold wegens hevige kritiek vanuit Europa en Amerika afstand doen van zijn privé bezit. De Belgische staat trof een betalingsregeling met de koning en vanaf die tijd heette de vrijstaat: Belgisch Congo. De praktijken van dwangarbeid, landonteigening en ongelijke behandeling van de Congolezen zouden nog enige tijd voortbestaan maar langzaam aan werd de Congo op een humanere wijze bestuurd.
Op 30 juni 1960 werd de Congo onafhankelijk. Uit angst voor een onafhankelijkheidsoorlog trok België zich terug.
Lumumba werd eerste minister en Kasavubu de eerste president. Kort na de onafhankelijkheid ontstond er muiterij in het leger. België stuurde troepen om de Belgische burgers te beschermen. Lumumba riep de hulp van de Verenigde Naties in. Deze stuurden militairen met steun van de Verenigde Staten die in Lumumba een communist zagen. Met hulp van de CIA was het Joseph Mobutu die Lumumba liet oppakken en hem naar zijn vijanden in de rijke zuidelijke provincie Katanga stuurde waar hij onder onopgehelderde omstandigheden werd vermoord.
In 1965 na 5 jaar van instabiliteit en wanorde zette Mobutu president Kasavubu af, stichtte een eenpartijstaat en riep zichzelf tot staatshoofd uit. De naam van het land werd veranderd in Zaïre en zijn eigen naam werd verfraaid tot Mobutu Sese Seko . Af en toe waren er verkiezingen waarbij hij de enige kandidaat was. In 1984 werd zijn persoonlijk vermogen geschat op 4 miljard dollar, evenveel als de toenmalige staatschuld van de Congo.
Met het uiteenvallen van de Sovjet-Unie en het einde van de koude oorlog bekoelden ook de relaties tussen Mobutu en de Verenigde Staten.
Na de genocide in Rwanda en Burundi wordt het onrustig in het oosten van de Congo waar vele vluchtelingen het land binnen trekken. Op 18 mei trekken de soldaten van de Alliantie van Democratische Krachten onder leiding van Laurant-Désiré Kabila de hoofdstad Kinshasa binnen waar zij als bevrijders worden binnengehaald. Mobutu ontvlucht het land en overlijdt in Rabat, Marokko op 7 september 1997 aan de gevolgen van prostaatkanker. Kabila roept zichzelf uit tot president van Congo-Kinshasa.
De burgeroorlog in het oosten van het land gaat onverminderd voort en wordt ook wel de eerste Afrikaanse wereldoorlog genoemd. Op 16 januari 2001 komt Kabila tijdens een mislukte staatsgreep om het leven. Joseph Kabila, zijn zoon, volgt hem op. In 2002 worden er in Pretoria onder druk van België en Zuid-Afrika akkoorden gesloten tussen de partij van Kabila, de rebellengroepen en de politieke oppositie. In 2006 houdt Congo de eerste echte verkiezingen sinds de onafhankelijkheid in 1960. Kabila krijgt 45% van de stemmen en in de tweede ronde behaalt hij de overwinning met 58%.
Ondanks de akkoorden van Pretoria gaat de burgeroorlog in het oosten onverminderd voort. De strijd wordt gekenmerkt door chaos, plunderingen en verkrachtingen en continue formatie van nieuwe groeperingen en afsplitsingen, allen geïnteresseerd in de rijke bodemschatten van de Congo. Zoals men hier wel zegt: de rijkdommen van de Congo zijn de oorzaak van de heersende armoede.
Ondanks de strubbelingen sinds de onafhankelijkheid wordt 30 juni uitbundig gevierd. Dit jaar, vanwege de 50 jarige onafhankelijkheid, heeft het ministerie van ( beter gezegd contre) travail bepaald dat de Congolezen niet alleen 30 juni maar vanaf 29 juni 12.00 uur tot vrijdag ochtend 2 juli vrij zijn. Twee en een halve dag feest dus.
Eind negentiende eeuw zijn grote delen van de wereld reeds lang gekoloniseerd door verschillende West-Europese mogendheden. Afrika is echter slechts ten dele door deze grootmachten bezet. In het noorden twisten Engeland en Frankrijk al geruime tijd over Egypte of beter gezegd over het stroomgebied van de Nijl en natuurlijk het Suez kanaal. Verder zijn hoofdzakelijk de kustgebieden bezet, het binnenland is nagenoeg volledig onbekend. Tijdens de conferentie van Berlijn, die van 25 november 1884 tot 26 februari 1885 duurt, wordt op diplomatieke wijze het achterland van die kustgebieden opgedeeld. De conferentie is een gevolg van de langdurige interesse voor een kolonie van de Belgische koning Leopold, enkele Afrikaanse grensconflicten tussen Engels, Frans en Portugese kolonieën en de plotselinge kolonisatiedrang van de rijkskanselier Bismarck. Bij de opening van het congres beklemtoonde de kanselier de verantwoordelijke taak van de conferentie. Het ging er om Afrika open te leggen voor de weldaden van de beschaving in het algemeen en van de handel in het bijzonder. Hij wees er nog eens op dat de conferentie zich niet zou bezig houden met kwesties van soevereiniteit. In feite werd tijdens de 3 maanden durende conferentie in de achterkamertjes de Afrikaanse taart in stukken verdeeld. Het grootste stuk viel daarbij ten deel aan de filantropische koning Leopold, die - omdat er geen politieke steun in eigen land voor een kolonie was - als autonome partij fungeerde.
Sir Edward Malet, voorzitter van de Britse delegatie benadrukte dat de conferentie zich niet alleen moest concentreren op de handelsmogelijkheden, maar ook het welzijn van de inheemsen in het oog moest houden. Hij stelde daarom voor dat de invoer van schadelijke goederen als drank, geweren en buskruit in de Congo verboden zou worden. Dit voorstel werd echter niet aangenomen mede door hevig verzet van Duitsland en Nederland die grote hoeveelheden sterke drank naar West-Afrika exporteerden.
Koning Leopold profiteerde op handige wijze van de conflicten tussen Portugal, Engeland en Frankrijk. Dat deze kolonisatoren zelf minder geïnteresseerd waren in nieuwe kolonies had onder meer te maken met de vrees voor dure en verlieslijdende ambtelijke apparaten die nodig waren om een nieuw gebied onder koloniaal bestuur te krijgen. Om nog maar te zwijgen over de kosten van oorlogsvoering om de grenzen te handhaven.
Zonder op voorhand te weten hoeveel rijkdommen de Congo bezat, en nog steeds bezit, is het een bijzonder goede speculatie geweest van koning Leopold om juist in dit gebied te investeren. In de beginjaren van de Congo Vrijstaat ging het gehele koninklijk vermogen op aan de aanleg van een spoorlijn die van het huidige Kinshasa (toen Leopoldville) naar de dichtst bijzijnde havenplaats van de Congo delta liep. Het betreft zo´n 350 kilometer. Over dit traject tussen de monding in de Atlantische oceaan en het Stanley bassin bestaat de Congo rivier uit een serie grote watervallen waardoor zij daar onbevaarbaar is. Vanaf Kinshasa kan men echter ongehinderd meer dan 1500 kilometer landinwaarts varen tot aan de Stanley watervallen bij Kisangani en vele duizenden kilometers op verschillende grote zijtakken van de Congo rivier. Deze machtige levensader van het gigantische tropisch regenwoud is op sommige plekken meer dan 20 kilometer breed en bezit naar schatting een zesde van het mondiale hydro-elektrische potentiaal.
De aanleg van de spoorlijn werd geenszins op humanitaire wijze volbracht. Vele duizenden dwangarbeiders vonden hier de dood. Ondanks deze goedkope arbeidskrachten raakte het geld van de koning op en begon hij Congo obligaties uit te geven. Om goede sier bij het publiek te maken gaf hij op zeker moment zelfs een gang van het avondeten op om geld te besparen dat in de Congo geïnvesteerd kon worden. Uiteindelijk moest de op voorhand gemaakte overeenkomst dat de staat geen inmenging zou hebben in Leopolds Congo toch gebroken worden. De Belgische staat leende hem enkele miljoenen Belgische franken. Rubber werd uiteindelijk de redding voor al Leopolds investeringen. De vraag naar dit product groeide rond de eeuwwisseling gigantisch. De toepassing ervan in auto en fietsbanden maar ook bijvoorbeeld in de isolatie van elektriciteitsdraden en vele andere producten zorgden voor een ware rush op deze grondstof. Meest bekende beeld van deze tijd is dat van afgehakte handen van inboorlingen die de gestelde rubber quota niet hadden gehaald of om andere redenen gestraft dienden te worden. De rubber terreur in de Congo heeft volgens schattingen de bevolking met de helft gedecimeerd in de jaren 1890 tot 1910. Koning Leopold II die overigens nooit in de Congo geweest is, heeft naar schatting het equivalent van 1 miljard euro verdiend aan zijn investeringen.
Alhoewel in menig andere Afrikaanse kolonie de praktijken van dwangarbeid en martelingen niet anders waren dan in de Congo moest Leopold wegens hevige kritiek vanuit Europa en Amerika afstand doen van zijn privé bezit. De Belgische staat trof een betalingsregeling met de koning en vanaf die tijd heette de vrijstaat: Belgisch Congo. De praktijken van dwangarbeid, landonteigening en ongelijke behandeling van de Congolezen zouden nog enige tijd voortbestaan maar langzaam aan werd de Congo op een humanere wijze bestuurd.
Op 30 juni 1960 werd de Congo onafhankelijk. Uit angst voor een onafhankelijkheidsoorlog trok België zich terug.
Lumumba werd eerste minister en Kasavubu de eerste president. Kort na de onafhankelijkheid ontstond er muiterij in het leger. België stuurde troepen om de Belgische burgers te beschermen. Lumumba riep de hulp van de Verenigde Naties in. Deze stuurden militairen met steun van de Verenigde Staten die in Lumumba een communist zagen. Met hulp van de CIA was het Joseph Mobutu die Lumumba liet oppakken en hem naar zijn vijanden in de rijke zuidelijke provincie Katanga stuurde waar hij onder onopgehelderde omstandigheden werd vermoord.
In 1965 na 5 jaar van instabiliteit en wanorde zette Mobutu president Kasavubu af, stichtte een eenpartijstaat en riep zichzelf tot staatshoofd uit. De naam van het land werd veranderd in Zaïre en zijn eigen naam werd verfraaid tot Mobutu Sese Seko . Af en toe waren er verkiezingen waarbij hij de enige kandidaat was. In 1984 werd zijn persoonlijk vermogen geschat op 4 miljard dollar, evenveel als de toenmalige staatschuld van de Congo.
Met het uiteenvallen van de Sovjet-Unie en het einde van de koude oorlog bekoelden ook de relaties tussen Mobutu en de Verenigde Staten.
Na de genocide in Rwanda en Burundi wordt het onrustig in het oosten van de Congo waar vele vluchtelingen het land binnen trekken. Op 18 mei trekken de soldaten van de Alliantie van Democratische Krachten onder leiding van Laurant-Désiré Kabila de hoofdstad Kinshasa binnen waar zij als bevrijders worden binnengehaald. Mobutu ontvlucht het land en overlijdt in Rabat, Marokko op 7 september 1997 aan de gevolgen van prostaatkanker. Kabila roept zichzelf uit tot president van Congo-Kinshasa.
De burgeroorlog in het oosten van het land gaat onverminderd voort en wordt ook wel de eerste Afrikaanse wereldoorlog genoemd. Op 16 januari 2001 komt Kabila tijdens een mislukte staatsgreep om het leven. Joseph Kabila, zijn zoon, volgt hem op. In 2002 worden er in Pretoria onder druk van België en Zuid-Afrika akkoorden gesloten tussen de partij van Kabila, de rebellengroepen en de politieke oppositie. In 2006 houdt Congo de eerste echte verkiezingen sinds de onafhankelijkheid in 1960. Kabila krijgt 45% van de stemmen en in de tweede ronde behaalt hij de overwinning met 58%.
Ondanks de akkoorden van Pretoria gaat de burgeroorlog in het oosten onverminderd voort. De strijd wordt gekenmerkt door chaos, plunderingen en verkrachtingen en continue formatie van nieuwe groeperingen en afsplitsingen, allen geïnteresseerd in de rijke bodemschatten van de Congo. Zoals men hier wel zegt: de rijkdommen van de Congo zijn de oorzaak van de heersende armoede.
Ondanks de strubbelingen sinds de onafhankelijkheid wordt 30 juni uitbundig gevierd. Dit jaar, vanwege de 50 jarige onafhankelijkheid, heeft het ministerie van ( beter gezegd contre) travail bepaald dat de Congolezen niet alleen 30 juni maar vanaf 29 juni 12.00 uur tot vrijdag ochtend 2 juli vrij zijn. Twee en een halve dag feest dus.
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
