Ziek

Ziek zijn is vreselijk, ondraaglijk en vernederend. De zieke behoort tot de zwakke groep van non-survivors. Afhankelijk van zorg door anderen rest de zieke niets dan wachten op genezing. Zes maanden lang heb ik voor zieken gezorgd en bijna had ik al gevierd dat ik al die tijd geen deelgenoot van deze groep ben geweest. De vrees voor ziekte in tropische gebieden is niet ongegrond. Het wemelt er van infecties van tuberculose, malaria en cholera tot de meest onsmakelijke darmparasieten. In de tijd van de grote ontdekkingsreizigers als Henry Morton Stanley stierf per reis gemiddeld de helft van de blanke expeditieleden aan koortsende ziekten. Stanley was dan ook een zeldzame survivor, wellicht zo zeldzaam als het individu dat tegenwoordig zonder medicatie immuun is voor HIV. Sierra Leone in West- Afrika heeft lange tijd de bijnaam white man's grave gekend.

Aan het begin van mijn missie zag ik in elke mug die het bloed uit mijn polsen of enkels wilde zuigen de malaria parasieten feest vieren. Bij elke handdruk met een kind voelde ik de onzichtbaar minuscule eieren van de ascaris wormen (darmparasieten) aan mij vingers kleven en bij een hoestende patiënt, die in Congo in de regel geen moeite neemt de hand voor de mond te houden, zag ik de tuberkel bacillen in grote bogen door de lucht vliegen. Gelukkig wint in mijn hoofd de ratio het van de paranoia. Zo niet dan had ik het hier niet lang volgehouden zonder psychologische of psychiatrische behandeling. Goed handen wassen, malaria profylaxe gebruiken en netjes een mondkapje voor doen voordat je de zaal met tuberculose verdachte patiënten binnen gaat. De risico's zijn hiermee nooit tot nul te reduceren maar wel redelijk beheersbaar.

Op een enkele dag diarree na, en soms een flinke kater na een gezellige avond met iets te veel bier of sterke drank heb ik mij in het geheel niet ziek gevoeld. De beruchte Lariam die ik een keer per week slik geeft mij geen nachtmerries of psychoses. Na enkele maanden heb ik echter wel last van hardnekkige slapeloosheid en deze kwaal wijd ik aan de Lariam. Ik stop een week of 4 en het slapen gaat een stuk beter. Omdat ik geen malaria wil krijgen start ik het middel weer in de hoop dat de bijwerking uit zal blijven, maar een ruime week geleden vergeet ik min of meer bewust het maandag ochtend tabletje. De therapietrouw van de dokter is minstens zo slecht als die van de gemiddelde patiënt. De dokters en de watsan zijn overigens de enige expats in Mweso die malaria profylaxe gebruiken. De Italiaanse water en sanitation expert heeft eenmaal in zijn leven malaria gehad en wil dit absoluut nooit weer.

Op zondag middag voel ik mij niet zo goed, rillerig en spierpijn. De thermometer laat 37,9 graden zien en dokter Alexa voert een malaria sneltest uit. Negatief, geen malaria dus en maar vroeg onder de wol kruipen om de volgende dag weer de oude te zijn. Niets is echter minder waar. De koorts houdt mij grote delen van de nacht badend in het zweet wakker. 's Ochtends komt de dokter mij bekijken en zij stuurt een laborant langs om bloed af te nemen. De zogeheten dikke druppel test blijkt positief, er zitten dus toch malaria parasieten in mijn bloed. Braaf neem ik de eerste vier tabletten van een driedaagse kuur en ik speel de rol van meelijwekkende zieke. Aan verzorging en aandacht geen gebrek. Elisabeth onze kokkin zal zelfs voor mij bidden en vertouwt mij toe: Dieu va t'aider. Op dag twee brengt ze mij 's middags een bord friet met hamburger en als toetje fruitsalade. Je moet alles opeten zegt ze dan word je snel beter. Alhoewel ik mij goed beroerd voel van de malaria doet het weinig op de spijsvertering. Geen misselijkheid of braken en geen diarree. Veel eetlust heb ik ook niet maar ik weet zowaar alles naar binnen te werken inclusief de mayonaise die verrijkt is met 20 tenen knoflook. Volgens sommigen ook een middel tegen malaria, de knoflook zou de muggen afschrikken en er voor zorgen dat ze niet steken. De wetenschappelijke status van deze theorie ken ik niet maar ook al zou het zo zijn dan is het voor mij al te laat.
Veel meer dan me ellendig en nutteloos voelen kan ik niet. In mijn laatste week voor vertrek heb ik nog een hoop te doen maar het enige dat ik kan is op bed van de ene op de andere zij draaien. Ik lees een boek van Jef Geeraerts, Gangreen 1 dat voornamelijk over sex met Congolese vrouwen gaat. Voor AZG expats theoretisch onmogelijk omdat de “code of conduct” stelt dat er nooit sprake kan zijn van een gelijkwaardige relatie tussen een expat en een local en zo'n verhouding is daarom verboden. Het feit dat de Congolese vrouwen gemiddeld genomen geen bijzondere schoonheid bezitten maakt het leven volgens deze beroepscode eenvoudig. Het is opvallend hoe het harde leven hier met name de vrouwen tekent. Vanaf de vruchtbare levensfase tot de menopauze zijn ze zwanger of geven borstvoeding. Menstrueren is voor hen een onbekend werkwoord. Ze sjouwen dagelijks manden vol spullen van en naar hun akkertje, dat ze uitsluitend met de hand bewerken. Een gebukte houding, hangende borsten, kapotte nagels, grove handen en gespierde bovenarmen zijn de uiterlijke kenmerken van de dagelijkse harde strijd van overleven. Armoede is lelijk.

De vieze pillen kuur die mijn dokter me heeft voorgeschreven slaat gelukkig snel aan. Na 2 dagen voel ik mij genoeg hersteld om de halve finale van het WK bij de overburen te gaan kijken. Onder de expats is weinig sympathie voor het Nederlands elftal, maar de national staff is na elke overwinning van Oranje nog enthousiaster dan ik. “La Hollande va gagner la Coup du Monde docteur Arend!” vertrouwen zij mij allen toe.