Syfilis

Dag 1 op het ziekenhuis. We hebben er al even rondgekeken op zaterdag en ik weet nu zo ongeveer alle afdelinge te vinden. Het ziekenhuis is niet groot maar behoorlijk volledig. Het heeft zo’n 140 bedden en kan dus ongeveer 280 mensen opnemen. De OT ofwel operating theatre, de soins intensief (intensive care), interne mannen en vrouwen, chirurgische afdeling, maternity (verloskunde) en in 2 aparte gebouwen het CTC (cholera treatement centre), en de afdeling pediatrie/malnutrition. Het ziekenhuis beschikt verder over een laboratorium, een pharmacie en een heuse ambulance. De gebouwtjes zijn middels overdekte looppaden met elkaar verbonden en de tuintjes daar tussen liggen er aardig verzorgd bij. Een typisch afrikaans ziekenhuis zoals ik ook in Zuid Afrika heb gezien. Uitgerust met enerzijds brakke oude rotzooi als verroeste stoelen en gammele houten bedden maar anderzijds tref je er ook een brandschone volle doos latex handschoenen aan, zoals je die in elke zorg instelling in Nederland vindt en een emmer water met kraantje om de handen te wassen. De week begint uiteraard met een weekend overdracht en wel in de stafruimte met de verpleegkundige hoofden van alle afdelingen, alle artsen en verder ander superviserend medisch personeel. In totaal een man of 40. Een eindeloze sessie waarbij de verpleegkundigen de patiëntpresentaties doen en in hun verhaal regelmatig worden onderbroken door superieuren in de medische hiërarchie. Deze stellen kritische vragen of maken opmerkingen om de presenterend persoon voor gek te zetten. Het gaat er eigenlijk net zo aan toe als in Nederland alleen staat daar de coassistent aan de voet van de hiërarchie om soortgelijke kritiek over zich heen gestort te krijgen. Het doel hiervan is natuurlijk kennisoverdracht maar het lijkt er bij sommigen op dat het bevestigden van hun superioriteit nog belangrijker is.
Het is een voormalig expat dokter gelukt om deze sessies, die aanvankelijk dagelijks plaats vonden, tot 3 maal per week te reduceren. Aan het einde vervolg ik mijn weg met dokter Clothilde, een gouvernements arts die nauwelijks ouder is dan ik. We lopen visite op de afdeling interne mannen/vrouwen. De conversaties met patiënten gaat in het Kiswahili en met de verpleging in het Frans. Ik kan dus de helft volgen. Onze eerste patiënten hebben beide last van maagklachten. De heren zijn behandeld met een kuur medicijnen en vinden gelukkig zelf ook wel dat ze weer naar huis kunnen. De reden van opname is mijn niet duidelijk. Het is niet druk op de afdeling en alle patiënten hebben dus een eigen bed. Elk bed heeft een muskietennet dat in elk geval gebruikt wordt om de minieme patiëntenstatus in op te bergen. ’s Nachts worden de netten naar ik heb gehoord lang niet altijd gebruikt waarvoor zij eigenlijk bedoeld zijn. Heerlijk zo’n status van 4 velletjes papier! Binnen een minuut heb je een overzicht van de patiënt. Natuurlijk liggen er ook gecompliceerdere patiënten op de afdeling. Zo is er een vrouw van 50 of 60 jaar oud die er behoorlijk uitgemergeld uit ziet. Bij haar is een slang in de borstholte aangebracht (thoraxdrain), waarmee ruim een liter pus is afgevoerd. Desondanks hoest zij nog veel en weegt nu 25 kg! De verdenking is tuberculose maar de loboratorium diagnostiek hiervoor is lastig. Een ander moeilijk geval is een jongen met onbegrepen bloedarmoede. Bloedarmoede komt veel voor bij jonge kinderen met malaria, maar dat is hier niet aan de hand. Mogelijk een meer of minder zeldzame stofwisselingsziekte? Het nadeel van de beperkte diagnostische middelen is dat we de oorzaak hier niet kunnen achterhalen. Voordeel hiervan is dat we snel klaar zijn en maar weer een bloedtransfusie bestellen, dat kan hier namelijk wel. Binnen een uur zijn we de hele afdeling langs geweest en volgt de externe consultatie. Bij ons zou dat EHBO of SEH heten. Alle patiënten worden aanvankelijk gezien door verpleegkundigen. Deze zijn bevoegd medicatie uit te schrijven of lab aan te vragen, maar wanneer zij er niet uit komen verwijzen ze naar de arts door. Er heeft zich al een rijtje wachtenden voor de onderzoekskamer opgesteld. Net als overigens tijdens de visite vraag ik mij bij de meerderheid van de problematiek af wat ik er in vredesnaam van weet of mee aan zou moeten. Was ik ook maar chirurg, denk ik, dan kon ik gewoon nu wat operaties doen. Er verschijnt een meisje van 15 jaar oud met donkere pukkeltjes over het hele gezicht en een hele grote op haar linker wang. De pukkeltjes jeuken niet en er zitten er elders op het lichaam ook enkelen. Mijn afrikaanse collega weet het ook niet en laat dat de patiënte weten. Zij smeekt echter om genezing en voert daarbij als argument aan dat zij wees is en van ver komt. Ik stel voor om een syfilis test te doen. Een van de weinige testen die het lab wel kan! En syfilis staat bekend als de grote imitator van zo ongeveer alle dermatologische ziekten. Na de lunch die van 13.00 tot 14.00 duurt vervolgen wij het spreekuur waar geen einde aan lijkt te komen. Dan komt daar ook het 15 jarige meisje met het lab resultaat: positief. Dat betekent dus dat zij mogelijk syfilis heeft. Dit is te behandelen met een eenmalige injectie en hopelijk verdwijnt daarmee ook haar huiduitslag. Gelukkig heb ik nog één zinnig bijdrage geleverd tijdens deze dag waarop ik meer pathologie gezien heb dan in een maand in Nederland.
Op dag 2 zie ik een kind van 8 dagen oud met geelzucht. Ondanks toediening van een aantal antibiotische behandelingen treedt er geen verbetering op. Ooit heb ik van een cursus "Tropische geneeskunde in ontwikkelingslanden", tijdens mijn marine tijd, onthouden dat de tropenarts daar vertelde over een kind dat niet wilde groeien zonder aanwijsbare reden. Hij is toen at random gaan behandelen voor syfilis en dat bleek te helpen. Ik stel dus nog maar weer eens voor om een syfilis test te doen, je raadt het al: raak! 100% score tot nu toe! De ouders en het kind worden momenteel behandeld en we zullen zien of het overleeft.