Briefings

De hele dag op “Gorilla Base” (MSF kantoor in Goma) zal worden gevuld met verschillende briefings. Net als de briefingdag in Amsterdam verandert het schema continu gedurende de hele dag en vraag ik mij soms af voor wie de briefing bedoeld is. Net als mijn Duitse collega wil ik graag zo snel mogelijk naar het project om met het echte werk te beginnen. We zijn echter gedwongen ons aan te passen aan het Afrikaanse tempo. En tevens wederom een stapel papierwerk in te vullen en te lezen. De veiligheidsbriefing bevat naast een reeks incidenten van de afgelopen 2 jaar een uitleg omtrent de politieke/militaire situatie. Precies zoals bij de papieren die ik hierover al in Nederland heb gelezen ben ik het spoor na enkele minuten al bijster. Er zijn zoveel militaire groeperingen die telkens ook weer veranderen of op gaan in nieuwe dat ook de lokale bevolking het niet meer begrijpt. Het komt er op neer dat er verschillende economische belangen zijn in de regio: goud, diamanten en coltan. Dat laatste is een grondstof die gebruikt wordt voor de productie van mobiele telefoons en waar dus veel vraag naar is. Enkele sleutelfiguren exporteren de verschillende kostbaarheden voor lage prijzen maar worden hier natuurlijk steenrijk van en hebben er alle belang bij dat de politieke situatie zo instabiel blijft als hij nu is om deze handel te continueren.
De veiligheidsincidenten liegen er niet om: 2 gedode nationale stafleden, beiden verpleegkundigen, enkele overvallen op de weg van MSF landcruisers waarbij geen gewonden of doden vielen maar wel eenmaal een auto onder vuur werd genomen. Even bekruipt mij de gedachte, waar ben ik aan begonnen, wil ik hier wel zijn, maar het zijn slechts incidenten en er zijn dagelijks diverse verplaatsingen in het hele gebied zonder problemen. Midden in de nacht hoor ik zwaar artillerie vuur in de verte, of zijn het hallucinaties van de Lariam? Nee, de guard bevestigt de volgende morgen dat het bommen waren. Maar blijkbaar went dit went snel, want een andere expat in huis dacht dat het die nacht geonweerd had. Deze incidenten en ervaringen van MSF in het verleden hebben ervoor gezorgd dat er een uitermate strak en haast militair veiligheidsregime wordt gehandhaafd. En ik moet bekennen dat dit geheel als een geoliede machine loopt, haast beter dan ik bij de marine gewend was. Iedereen die buiten een MSF compound is heeft een VHF radio bij zich. Hiermee kun je op lokaal niveau iedereen oproepen. Elke verplaatsing wordt uiteraard vooraf aangekondigd, maar daarnaast zijn alle wegen in het gebied opgedeeld in secties en bij het passeren van elke sectie is er radiocontact. Bij de meeste verplaatsingen wordt er een zogenaamde kiss geregeld. Vanuit de bestemming vertrekken een of meer auto’s en in het midden van het traject wordt er van auto ofwel chauffeur gewisseld. In geval van calamiteiten is er dus altijd al iemand naar je onderweg. Er zitten ook andere logistieke voordelen aan dit systeem. Regelmatig moeten er bijvoorbeeld auto’s vanuit “het veld” terug naar de “hoofdstad” Goma voor klein of groter onderhoud. Wanneer je de “wegen” hier ziet dan begrijp je dat dit ook hard nodig is.
Vrijdag 09.00 uur Afrikaanse tijd vertrekken we dan eindelijk richting Mweso. In Kichanga zullen we lunchen bij de MSF basis aldaar. Naast de Duitse chirurg en ik reizen mee Isabelle, een Canadese die in Kichanga als logistica werkt en net terug van vakantie is, een Belgische fysio (ofwel kinesiotherapeute) die voor Handicap Internationale werkt, een nationalstaff member van het team in Kichanga en Per, een Zweed, de head of mission uit Goma. Hij reist mee om op de terugweg de “white donkey” te zijn. Er is gebleken dat de situatie voor iedereen het meest veilig is wanneer er naast een lokale driver en evt. andere locals ook een white face of mzungu in de wagen zit. Mzungu, mzungu, mzungu horen we bijna onafgebroken wanneer we op een bepaald deel van het traject een gebied passeren waar klaarblijkelijk de school net uit is. Alle kinderen roepen dit vrolijk lachend naar ons en beginnen nog harder te zwaaien wanneer een van onze witkoppen terug zwaait. Soms zijn er zelfs die in de berm een uitbundige Afrikaanse dans beginnen te maken, zoals je Afrikaanse voetballers wel ziet doen als ze een doelpunt gescoord hebben. Drie en een half uur later komen we om 13.00 uur aan in Kichanga. Een lawaaig dorp met veel mensen op de been in de hoofd-en tevens enige-straat. Na de lunch met het lokale MSF team vervolgen we onze reis. De 15 km naar Mweso leggen we net binnen het uur af…
De hele weg van Goma naar Mweso is prachtig. Het eerste deel langs het lake Kivu is geasfalteerd en buiten de stad is dat asfalt ook best redelijk. Wanneer we aan het einde van het asfalt naar het noorden afbuigen begint een prachtig slingerende weg door de bergen. Dit gebied wordt ook wel het Zwitserland van Congo genoemd. De claxon wordt veelvuldig gebruikt zodra er maar een iets flauwe bocht is die het zicht op tegenliggers verhindert. Veel verkeer is er echter niet. Wel veel van de bekende motorfietsjes die zich sneller dan wij over de “piste” weten te verplaatsen. Van de 15 vrachtwagens die we onderweg tegenkomen staan er 3 stil midden of langs de weg voor een reparatie. Niet alleen zijn de wegen slecht en al die vrachtauto’s oud en/of versleten, ze zijn ook nog eens veel te zwaar beladen en vaak ook met mensen. Het illustreert duidelijk dat het risico om verkeersslachtoffer te worden hier minstens zo groot is als het risico om tegen een geweerkogel aan te lopen.