Koninginnedag in Congo

Bonanné is een zeer ervaren verpleegkundige die al meerdere jaren voor Artsen Zonder Grenzen en Unicef heeft gewerkt. Hij is een duidelijk voorbeeld figuur voor de Congolees. Begaan met de patiënt en niet uitsluitend geïnteresseerd in zijn salaris. Hij is de enige die wat mij betreft te bescheiden overuren vraagt. De Nederlandse wetgeving staat er om bekend de werknemer te beschermen, en volgens sommigen gaat die bescherming soms wat ver. In Congo ben je wellicht als werknemer nog beter af. Dagelijks heeft de werknemer recht op 1,5 uur lunch pauze. Als een journalier (dagarbeider) 21 dagen binnen 3 maanden voor dezelfde werkgever werkt is die verplicht hem of haar een arbeidscontract voor onbepaalde tijd te geven. Er zijn zo nog meer regels in de Congolese wet die het erg lastig maken om werkgever te zijn. En dat is wellicht de reden dat er ook bijna geen Congolese bedrijven/werkgevers zijn, je bent immers beter af als werknemer.
Zoals de meeste welvarende Congolezen heeft Bonanné een wat forser postuur. Hij heeft maar liefst 10 kinderen en het feit dat er geen overleden kinderen zijn is ook een duidelijke indicatie dat hij zijn zaken goed geregeld heeft. De grootste kindersterfte is onder de 5 jaar, de voornaamste oorzaken zijn ondervoeding en infectieziekten en die zijn met een beetje welvaart goed te bestrijden.

Tijdens het teamoverleg op donderdag middag nodig ik de national staff uit om een biertje te komen drinken op Koninginnedag. Het is tevens een van mijn laatste dagen in Pinga en in Congo een vrije dag omdat de dag van de arbeid uiteraard op een werkdag gevierd moet worden. Ik geef de kokkin 60 dollar om 2 kratjes Primus bier te halen en 1 kilo lokale pinda’s. In mijn complete naïviteit had ik gerekend op alleen het medische team plus de logistiek, de mensen die ik direct heb uitgenodigd (12 man). Aan het eind van de middag verschijnen echter ook de kokkin en schoonmaakster, de 2 chauffeurs en de 5 bewakers van het terrein en nog enkele anderen. De laatste teamleden die blijkbaar al even zijn wezen indrinken in het dorp verschijnen aan de poort met de vraag of zij nog 5 vrienden kunnen introduceren? Het is een duidelijke geval van cultural differences. Ik had echter beter moeten weten want tijdens mijn verjaardag die samen viel met het afscheidsfeest van 2 expats in Mweso hebben we om deze toestanden te voorkomen uitnodigingen op papier uitgedeeld. Om de rest van dat feestje in goede banen te leiden was het ook noodzakelijk om consumptiebonnen uit te delen (ieder 2). De wijze van feestvieren in Congo is pakken wat je pakken kan en als alles op is vertrekken. Iedereen is dan ook gewend om braaf te wachten tot het startsein voor de eerste drank ronde wordt gegeven. De hapjes worden individueel per bord uitgedeeld. Het doet denken aan de verjaarspartijtjes die ik als kind op de lagere school bezocht. Tijdens het feestje of bij vertrek kreeg eenieder een boterhamzakje met snoep.

Even overweeg ik of ik mensen moet wegsturen maar ach, hoe meer zielen hoe meer vreugd. We proosten op de arbeider en de koningin: Vive la Reine Hollandaise. De gelimiteerde voorraad Primus bier gaat er snel doorheen en na een of 2 biertjes (overigens flessen van 720 ml) is men al flink aangeschoten. Het biedt wat meer mogelijkheden om over andere dingen dan werk te praten. Ik vraag Bonanné wat ik al meerdere Congolezen heb willen vragen. Wat denkt hij van de situatie en de toekomst van Congo. Hij is niet pessimistisch maar het gaat volgens hem nog wel veel tijd kosten voordat de zaken hier op orde zijn. De overgang naar onafhankelijkheid is te snel verlopen naar zijn mening. Zoals een Belgische koloniaal door Lieve Joris geciteerd wordt: “het is alsof je een 4 jarige de sleutels van het ouderlijk huis geeft en zegt: aller gaat uwe gang maar”. (Lieve Joris is een Belgische schrijfster van o.a. “Terug naar Congo”).
Het is de Belgen gelukt om een groot deel van de bevolking het Frans bij te brengen maar hen is ook verweten dat enige mogelijkheid tot verdere ontwikkeling op hoger scholingsniveau niet gegeven is. Bij de onafhankelijkheid van Congo in 1960 waren er welgeteld 16 universitair geschoolde Congolezen. Op 30 juni 2010 is dat precies 50 jaar geleden. Deze mijlpaal zal in aanwezigheid van de Belgische koning worden gevierd, als België dan nog bestaat…